بخش سوم :
سه سناریو برای آیندهٔ اشتغال در ایران آزاد
آینده همیشه خطی و یک‌بعدی نیست. برای تصویر روشن‌تر، باید چند سناریوی متفاوت در نظر بگیریم:
حداقلی
عمیق
جهشی
هر کدام از این‌ها پیامدهای متفاوتی برای بازار کار ایران دارند.
مفروضات کلان
برای طراحی تصویر آیندهٔ اشتغال در ایران آزاد، چند فرض کلیدی در نظر گرفته می‌شود:
•کنترل تورم و ثبات نسبی نرخ ارز
•دسترسی بیشتر به سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی
•اصلاح نظام بانکی و مالیاتی
•افزایش شفافیت و کاهش فساد اداری
سه سناریو
1 ) سناریوی حداقلی
ویژگی ها : اصلاحات محدود، تثبیت نسبی اقتصاد، فضای کسب‌وکار نیمه‌شفاف
نتایج : رشد اقتصادی پایین تا متوسط، ایجاد شغل محدود، رسمی‌سازی آهسته
ریسک : رضایتی اجتماعی به دلیل ناکافی‌بودن تحولات
2) سناریوی عمیق
ویژگی ها : اصلاحات نهادی گسترده، حمایت از کسب‌وکارهای کوچک و متوسط، سرمایه‌گذاری در زیرساخت
نتایج : رشد اقتصادی متوسط تا بالا، جهش محسوس در ایجاد شغل، کاهش سهم اقتصاد غیررسمی
مزیت : توان جذب سرمایه و جلوگیری از مهاجرت گستردهٔ نیروی کار
3 ) سناریوی جهشی
ویژگی ها : ثبات کلان قوی، توافقات تجاری بین‌المللی، انقلاب در مهارت‌آموزی و فناوری
نتایج : رشد اقتصادی بالا و پایدار، ایجاد میلیون‌ها شغل جدید، ارتقای کیفیت و امنیت شغلی
مزیت : تبدیل ایران به هاب منطقه ای در بخش هایی مثل انرژی ، گردشگری ، صنایع خلاق و ICT
مدل سادهٔ اشتغال
برای تحلیل کمی، از مدلی ساده استفاده می‌کنیم که اشتغال جدید را تابعی از رشد اقتصادی، اعتبارات، کسب و کارهای کوچک و متوسط، سرمایه گذاری زیرساختی، رسمی سازی و کاهش عدم انطباق مهارت می داند.
این مدل به ما کمک می‌کند تا تفاوت میان سناریوها را روشن‌تر ببینیم.
ریل‌گذاری سیاستی
صد روز اول: اعتمادسازی و تثبیت:
پنجرهٔ واحد کسب‌وکار: همهٔ مجوزهای غیرضروری متوقف و صدور مجوزهای اصلی دیجیتال می‌شود.
تثبیت اقتصاد: اعلام برنامهٔ ضدتورمی شفاف، انضباط بودجه‌ای، و انتشار هفتگی داده‌های اقتصادی
دادهٔ باز بازار کار : راه‌اندازی یک پلتفرم عمومی برای آگهی‌ها و نیازهای شغلی
بستهٔ مهارت فوری: آموزش‌های سه‌ماهه برای مشاغل زودبازده (ساخت‌وساز، خدمات دیجیتال، گردشگری)
یک تا دو سال اول: پایه‌گذاری تحول
اصلاح قانون کار : قراردادهای شفاف، بیمهٔ بیکاری کارآمد، و حمایت از اشتغال زنان
مالیات ساده و شفاف : نظام مالیاتی سبک‌تر برای کسب‌وکارهای کوچک و متوسط
تسهیل دسترسی به اعتبار: وام‌های کوچک برای بیزنس‌های نوپا با ضمانت دولتی یا تعاونی
زیرساخت‌های اشتغال‌زا: سرمایه‌گذاری در حمل‌ونقل، انرژی پاک، آب‌رسانی و اینترنت پرسرعت
برنامهٔ رسمی‌سازی: تشویق مشاغل غیررسمی برای ورود به اقتصاد رسمی از طریق مشوق‌های مالیاتی و بیمه‌ای
سه تا پنچ سال: جهش و تثبیت پایدار
توافقات تجاری و منطقه‌ای: گسترش صادرات خدمات و کالا و جذب سرمایه خارجی
خصوصی‌سازی شفاف: انتقال بنگاه‌های دولتی به بخش خصوصی واقعی با نظارت ضدانحصار
اکوسیستم نوآوری: پیوند دانشگاه‌ها با صنعت، آموزش مهارت‌های نو، و حمایت از استار
ایران به‌عنوان هاب منطقه‌ای : تمرکز بر انرژی‌های تجدیدپذیر، گردشگری فرهنگی ، صنایع خلاق برای تبدیل ایران به مرکز منطقه‌ای
تضمین عدالت اجتماعی : شبکهٔ مراقبت از کودکان و سالمندان، حمایت از مناطق محروم، و برنامه‌های اشتغال زنان